pepermolen

Een van mijn twee oudste vrienden, degene ook die mij ooit het hout verschafte waaruit ik jarenlang bekers voor oboi da caccia heb kunnen maken, vroeg mij eens om van het binnenwerk van een oude, maar nog goed functionerende pepermolen, een mooi blok ebbenhout, dat zijn broer hem van een verre reis had meegebracht, en een paar oude zilveren guldens een pepermolen naar zijn eigen ontwerp te maken.

Een strakke cilinder moest het worden, met in het bovenvlak verzonken een zilveren schijf, na verwijdering waarvan de molen geopend kon worden, ten einde hem van nieuwe peperkorrels te voorzien.
Deze vriend houdt, zoals u ziet, van mooie materialen, en hij is gevoelig voor een goede vormgeving, en het was dan ook erg leuk om zijn idee te verwezenlijken.
      Bij dit soort werkjes is het van belang het gehele proces van tevoren te overzien en de juiste volgorde van alle handelingen vóór aanvang te bepalen, want als ik op mijn (oude) draaibank een onderdeel uitspan is het nadien vaak onmogelijk om het precies in dezelfde stand weer terug in te spannen. En voor de plaatsing van het mechaniek waren verschillende profielen nodig, waarbij nog kwam, dat ik op het laatst het geheel, dus de knop samen met de rest van de molen, wilde afdraaien, om één organisch geheel te verkrijgen.
Bovendien wilde ik de (bij ebbenhout overigens doorgaans nauwelijks zichtbare) tekening van het hout zo perfect mogelijk laten doorlopen over de beide onderdelen.
Zonder al te onbescheiden te zijn, kan ik melden gelukkig altijd over een vrij groot mathematisch inzicht te hebben mogen beschikken, dat mij aan de draaibank zeer te stade komt.
      Voor het vervaardigen van de zilveren knop moest ik voor het eerst in mijn leven -het is alweer een tijdje terug- zilver solderen. Deze knop heb ik samengesteld uit een messing busje, waarin ik schroefdraad had getapt, en twee op elkaar gesoldeerde zilveren guldens. De bovenkant zou naderhand glad afgedraaid worden. De schade van mijn onervarenheid bedroeg twee gulden. Zilver wordt gesoldeerd met een legering waarvan het smeltpunt vlak onder dat van het te solderen zilver zelf ligt, en bovendien smelt het zilver van guldens sneller dan puur zilver. Twee verfrommelde guldens waren het resultaat. Arme koningin.
      Van de laatste gulden (nummer vijf dus) kon ik nog een sleuteltje maken om in twee in de knop geboorde holtes te steken, zodat de knop los- en vastgedraaid kon worden. Op deze sleutel zijn portret- en keerzijde bewaard gebleven. Het schild op de keerzijde staat rechtop, zodat op de andere Juliana op haar hoofd moet staan.
Arme koningin.