Richard Haka
Aan het einde van de zeventiende eeuw was Richard Haka (geboren vóór 1646, gestorven in 1705) een bekende Amsterdamse bouwer van vele soorten houtblaasinstrumenten. (Van blokfluit tot fagot.) Hij werd in Londen geboren, maar zijn gezin verhuisde al snel (rond 1652) naar Amsterdam. Vandaar dat ik hem gemakshalve (en niet geheel zonder patriottisme) een Amsterdammer noem.
Niet alleen is hij vermoedelijk de eerste bouwer in Nederland geweest die een hobo bouwde, maar bovendien was hij een zeer begenadigd ambachtsman, die enkele bekende bouwers als leerling heeft gehad. (Onder wie Abraham van Aardenberg, Jan Steenbergen en zijn eigen neef Coenraad Rijkel.) En sowieso heeft hij vermoedelijk heel veel invloed gehad op de volgende generaties bouwers. (Zoals op de gebroeders (Hendrik en Frederik) Richters.)
Hij moet ook buiten de Nederlandse grenzen bekendheid genoten hebben: zo is er een rekening bewaard gebleven voor een flinke bestelling vanuit Gotenburg (Zweden).
Haka's werk raakt me. Er spreekt een enorme gedrevenheid uit, en ook een grote zorgvuldigheid. Met aandacht voor details. Maar daarbij moet ik meteen zeggen, dat überhaupt het niveau van vakmanschap in die tijd, en de erop volgende decennia, heel erg hoog was. Ik was heel graag een tijd bij deze heer in de leer gegaan. Gelukkig valt er ook veel te leren door zijn instrumenten goed te bestuderen, en door ze na te bouwen.
Ik kwam er mee in aanraking toen een bijzondere Zweedse collega, Christopher Colin, me wees op een wat raadselachtig instrument van Haka: de kleine ebbenhouten schalmei, waarvan hij graag een copie wilde hebben. Voor dit instrument verwijs ik u naar de betreffende pagina. Dit juweeltje was het eerste instrument van Haka dat ik in (behandschoende) handen zou hebben. Daarna volgden drie hobo's die ik alle uitvoerig gemeten heb (en twee ook al gecopieerd), en natuurlijk de drie 'Duytsche Schalmeien' die het Rijksmuseum van Amsterdam rijk is, en die ik alledrie ooit van een riet voorzag. (Hierover schrijf ik iets onder 'rieten'. En over de 'Duytsche Schalmei' -dit is géén hobo, overigens- onder 'hobo soorten'.)
Hopelijk zal ik nog meer instrumenten van deze bouwer ontmoeten, kunnen bestuderen en nabouwen. Laatst (november 2020) heb ik een uiterst verweerd stuk van een hobo in handen gehad die door Haka gebouwd zou kunnen zijn. Een bouwersmerk is er niet meer op te vinden, maar het vertoonde verder zó veel typische kenmerken, dat ik het heel wel mogelijk acht dat Haka het gemaakt heeft. U leest hier later meer over onder:
Richard Haka heeft op verschillende adressen in Amsterdam gewoond en gewerkt. Heel toevallig is op één van die adressen sinds het jaar 1842 de muziekinstrumentenwinkel Hampe gevestigd, aan het Amsterdamse Spui. We gaan er althans van uit dat het hier in beide gevallen hetzelfde pand betreft. (In Haka's tijd "de vergulde Basfluyt" geheten.) Ik heb het uiteraard niet kunnen laten, mijzelf daar te fotograferen, op de zolder die Haka's werkplaats moet zijn geweest. (Het valt overigens heel niet mee tegelijk de portretterende als de geportretteerde te wezen.)
Drie verschillende instrumenten heb ik tot nu toe van Haka gecopieerd. Ik noem ze gemakshalve:
